برنج شیرودی

برنج شیرودی یکی از ارقام پر محصول برنج ایرانی شمال کشور است و جزو برنج های اصلاح شده ژنتیکی می باشد.

این برنج در واقع حاصل ترکیب دو رقم برنج طارم هاشمی و برنج خزر می باشد که بیشتر در استان مازندران و شهرهای چالوس، تنکابن و آمل کشت می شود.

برنج شیرودی پس از برنج های طارم، هاشمی، فجر، علی کاظمی بهترین کیفیت از نظر پخت و طعم دارد.

برنج شیرودی را با این نام های تجاری نیز می شناسند:

• استخوانی شیرودی
• برنج مجلسی
• برنج طارم درباری
• برنج سلطانی

برنج شیرودی چیست و چرا به این نام خوانده می شود؟

در سال ۱۳۶۹ در موسسه تحقیقات اصلاح، تهیه نهال و بذر استان مازندران دو رقم برنج طارم دیلمانی و برنج خزر پر محصول را باهم تلاقی دادند و محصول حاصل رقم جدیدی از برنج ایرانی به نام شیرودی شد که علاوه بر داشتن کیفیت و طعم مطلوب برنج طارم ایرانی، همانند برنج خزر از بازده رشد بالایی برخوردار بوده و به اصطلاح پر محصول بود.

در سال ۱۳۷۵ تعداد ۱۰ لاین حاصل از تلاقی دو برنج دیلمان و خزر به طور آزمایشی در زمین های کشاورزی شهرستان های آمل، چالوس و چپرسر تنکابن کشت شدند و یکی از این لاین ها بازده و کیفیت بالاتری نسبت به سایرین داشت. اسم آن را شیرودی نامیدند و بذر آن از سال ۱۳۸۳ میان کشاورزان توزیع شد و با استقبال خوب آنان مواجه گردید.

این برنج را بنابر یاد بود شهید علی اکبر شیرودی که از شهدای ۸ سال دفاع مقدس منطقه شیرود از شهر تنکابن در استان مازندران است، برنج شیرودی نامیدند.

ویژگی های ظاهری برنج شیرودی:

1. رنگ دانه سفید و تا حدی کدر
2. رنگ شلتوک کاهی
3. طول دانه خام: ۷٫۲
4. طول دانه پس از پخت (میزان ری): ۱۲٫۵
5. عرض دانه: ۲ میلی متر
6. عطر نسبتا متوسط
7. شکل ظاهری شبیه به طارم هاشمی
8. معمولا یکدست است و خرده برنج ندارد

طبع برنج شیرودی:

برنج شیرودی برنجی با طبع سرد است که بیشتر در مناطق کوهستانی و سردسیر شمالی مثل استان مازندران کشت و برداشت می شود.

مزایای برنج شیرودی:

۱٫ مقاومت در برابر آفات و بیماری ها:

به دلیل آنکه برنج شیرودی اصلاح شده ژنتیکی شده است، به انواع آفات (کرم ساقه خوار و برگ خوار، شیت بلایت، لکه قهوه ای) و بیماری های رایج شالیزارهای کشت برنج (بلاست و پوسیدگی طوقه) مقاوم است.

بنابراین در مراحل کاشت نیازی به استفاده از سم پاشی نداشته و محصول حاصل عاری از آلودگی های شیمیایی خواهد بود.

۲٫ پرمحصول:

شالیزارهای برنج شیرودی در هر هکتار به صورت میانگین ۸ تن محصول می دهند و بعد از ارقام برنج خزر و برنج فجر جزو برنج های پرمحصول و باکارایی بالا شناخته می شود.
برنج شیرودی عملکردی بسیار بهتر از سایر ارقام پر محصول چون ندا، نعمت، بجار و دشت دارد.

۳٫ قیمت پایین تر:

از آنجایی که کیفیت پخت برنج شیرودی به سایر برنج های معروف ایرانی از جمله طارم و هاشمی نمی رسد، قیمت آن نیز از این برنج ها کمتر است.

با اینحال کیفیت و ماندگاری پس از پخت آن بسیار برتر از برنج های خارجی می باشد به همین دلیل در رستوران ها ، مجالس و مراسم ها مختلف ترجیح داده می شود.

۴٫ ماندگاری بالا پس از پخت:

برنج شیرودی همانند هاشمی و طارم ماندگاری بسیار بالایی پس از پخت دارد و این یکی از ویژگی هایی است که آن را به برنجی با کیفیت و قیمت مناسب تبدیل کرده است.

یک پارامتر مناسب جهت اندازه گیری کیفیت و میزان ماندگاری برنج غلظت یا قوام ژل (GC) برنج است.

هرچه قوام ژل برنج بیشتر باشد پس از پخت نرم تر بوده و درصد ماندگاری بالاتری دارد.

قوام ژل برنج شیرودی از ۱۰۰ بین ۸۰-۹۵ است.

۵٫ ظاهری خوب و مجلس پسند:

کیفیت ظاهر برنج نیز یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب برنج خوب است که برای مصرف کنندگان اهمیت فراوان دارد.

برنج شیرودی ظاهری استخوانی و دانه بلند دارد.

پس از پخت نیز به میزان بالایی قد می کشد و نرم و مرطوب می ماند.

این امر به علت میزان مناسب آمیلوز دانه برنج می باشد که حدودا ۲۳ درصد می باشد.

آیا برنج شیرودی تراریخته است؟

در جواب این سوال باید بگوییم بله .

این برنج همانطور که اشاره شد از روش دو رگ گیری ارقام برنج دیلمانی و برنج خزر بدست آمده است و بذر آن در آزمایشگاه اصلاح ژنتیکی شده است.

هدف از تولید این برنج بازده بالاتر تولید و ویژگی های بهینه تر و مقاومت به آفات و بیماری های شالیزار بوده است.

از جمله ویژگی های برنج شیرودی پس از اصلاح ژنتیک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. قد بلندتر نسبت به اجداد
2. زودرسی
3. مقاومت به ریزش و ورس
4. تعداد بیشتر دانه در هر خوشه
5. تعداد بیشتر خوشه در یک ریشه
6. مقاومت کامل به بیماری بلاست
7. مقاوم به کرم برگ خوار
8. نسبتا مقاوم به کرم ساقه خوار
9. مقاوم به بیماری ژیبرلا (پوسیدگی طوقه)

آیا برنج شیرودی از دسته برنج های عطری است؟

برنج معطر به برنجی گفته می شود که به دلیل آزاد سازی ترکیبات فرار همانند ۲- استیل ۱-پیرولین بوی اختصاصی مربوط یه خود را دارند.

برنج های عطری را از لحاظ میزان عطر به ۴ دسته تقسیم می کنند:

1. عطر قوی
2. عطر متوسط
3. عطر ضعیف
4. بدون عطر

برنج شیرودی جزو برنج هایی با عطر ضعیف است بنابراین به دلیل عطر بسیار کم جزو برنج های عطری محسوب نمی شود.

چگونه برنج شیرودی را از برنج طارم هاشمی تشخیص دهیم؟

از آنجایی که برنج شیرودی از نظر شکل ظاهری شباهت بسیاری به برنج های طارم و هاشمی، بخصوص رقم طارم هاشمی دارد، تشخیص و تمییز آن از این ارقام برنج با کیفیت در نگاه اول سخت است و همین امر موجب شده است که اگر برنج شناس خوبی نباشید به راحتی برنج شیرودی را به جای طارم هاشمی و با قیمت بیشتری به شما بفروشند.
برای تشخیص این دو نوع برنج باید به یاد داشته باشید که:

1. عطر برنج شیرودی بسیار ضعیف تر از طارم هاشمی است.
2. طول دانه خام طارم هاشمی(۷٫۶ میلی متر) کمی بلندتر از برنج شیرودی است.

دستورالعمل کامل کاشت برنج شیرودی:

مراحل کاشت، داشت و برداشت برنج شیرودی پس از آزمایش ها و ارزیابی های بسیار بدست آمده اند. بنابراین لازم است کشاورزانی که قصد دارند این رقم برنج را کشت دهند بر طبق این دستورالعمل ها که وزرات جهاد کشاورزی منتشر کرده است، عمل کنند.

۱٫ مرحله شخم زدن:

شخم اول: اوایل زمستان و در جهت شمال به جنوب

شخم دوم: اوایل اردیبهشت ماه و ۱۵-۲۰ روز قبل از نشاء کاری عمود بر شخم اول

شخم سوم: ۲۰-۲۲ اردیبهشت ماه، ۱-۲ روز قبل از نشاء کاری

۲٫ آماده سازی بذر:

• بذرها را با آب و نمک شست و شو دهید.
• بذرهای سالم را جمع آوری کنید و ۳-۴ بار آنها را با آب معمولی بشویید تا عاری از نمک شوند.
• بذرها را در داخل محلول قارچ کش تیرام یا بنومیل به مقدار ۶۰-۸۰ گرم در ۲۰ لیتر آب و به مدت ۱۲-۲۴ ساعت قرار دهید و هر چند ساعت محلول را بهم بزنید. (اگر از محلول قارچ کش استفاده نمی کنید، بذرها را به مدت ۲۴-۴۸ ساعت در آب معمولی قرار دهید)
• بذرها را از آب خارج کرده و در مکانی گرم و بدون جریان هوا قرار دهید و روزی ۳-۴ بار آنها را آبیاری کرده تا جوانه بزنند.(جوانه ها باید ۳-۵ میلی متری باشند)

۳٫ آماده سازی خزانه و نشاء:

• خزانه را به حالت جوی و پشته ای بسازید (پشته ها معمولا با عرض ۱٫۵ سانتی متر، طول ۱۵ متر و ارتفاع ۵ سانت متر از سطح خاک جوی تهیه می شوند).
• پشته ها را با مخلوط کردن مقداری کود اوره با خاک کود دهی کرده و با ماله صاف کنید و به مدت ۱۲-۲۴ ساعت به آن استراحت بدهید.
• در هر متر مربع از پشته ۳۰۰ گرم بذر جوانه دار شده برنج شیرودی را بریزید و با ماله آنها را به خاک بچسبانید.
• ۲۰-۲۵ روز بعد بذرها تبدیل به نشاء شده و آماده مرحله نشاء کاری می شوند.
• توجه کنید اگر از پوشش نایلونی برای هوادهی بهتر بذرها استفاده کردید حتما ۱ هفته قبل از برداشت نشاء پوشش را بردارید تا نشاء ها به محیط بیرون عادت کنند.

۴٫ نشاء کاری:

• نشاء کاری برنج شیرودی را معمولا در تاریخ ۲۰-۲۵ اردیبهشت ماه آغاز می کنند.
• تعداد نشاء در هر کپه ۳-۵ عدد و فاصله مناسب برای کاشت نشاء ۳۰×۱۲ سانتی متر با ماشین نشاء کاری در جهت شرقی – غربی باشد.
• عمق آبیاری در ابتدای رشد نهایتا ۳-۴ سانتی متر و در ادامه می تواند به ۵-۷ سانتی متر نیز برسد.

۵٫ خشکی دادن:

• ۲۵ روز بعد از نشاء کاری باید آبیاری را تا حد ترک جزیی قطع کنید. این امر موجب کاهش مواد سمی و بهبود تهیه خاک می شود.
• ۴۵ روز بعد از نشاء کاری نیز این عمل را تکرار کنید.

۶٫ مبارزه با علف های هرز و آفات:

• برای حذف علف های هرز ۱۵ و ۳۰ روز پس از نشاء کاری با روش وجین دستی، علف کش و یا دستگاه های مکانیکی می توانید اقدام کنید.
• برای مبارزه با کرم ساقه خوار از روش مبارزه فیزولوژیک (زنبور تریکو گراما) یا سم ساقه خوار(دیازینون) استفاده کنید.
• رقم برنج شیرودی به بیماری بلاست مقاوم می باشد و نیازی به استفاده سم در این موارد ندارد.

۷٫ برداشت:

• زمان صحیح برداشت زمانی است که ۹۰-۹۵ درصد خوشه ها رسیده باشند.
• توجه داشته باشید که که ۱۵ روز قبل و بعد از ظهور خوشه نباید آبیاری را قطع نمایید. به دلیل آنکه در این زمان برنج شدیدا به آب نیاز دارد.
• معمولا در اواخر مرداد ماه یا اوایل شهریور اقدام به برداشت این برنج می کنند.
• چون زمان کاشت برنج شیرودی تقریبا طولانی است کشاورزانی که این برنج را می کارند نمی توانند در زمین خود برنج کشت دوم بکارند.

یک نکته مهم درباره برنج شیرودی:

برنج شیرودی را هرچه بگذارید بیشتر بماند از کیفیت و طعم پخت بیشتری برخوردار می شود.

بنابراین پیشنهاد ما این است که هیچ گاه این برنج را به صورت تازه خریداری و یا مصرف نکنید.

اگر خریداری کردید به مدت چند ماه در مکانی خشک و دور از نور خورشید با رعایت جریان هوا بین کیسه ها نگهداری کنید تا به هنگام پخت بیشتر ری کند و با کیفیت تر گردد.